Sectorproblematiek
De sectorproblematiek: finance, insurance, zorg, onderwijs, cultuur, bouwen en milieu in de 21ste eeuw.
Sectoren kunnen we beschouwen als de organen van de maatschappij. Niet alleen zijn ze van belang voor het functioneren van het maatschappelijke leven, ze vormen ook belangrijke gemeenschappen waarin een bepaald mensbeeld vorm krijgt en wordt uitgedragen.
Veel van de problemen waar onze samenleving momenteel mee worstelt, zien we weerspiegelt in de problemen waar veel sectoren tegenaan lopen. Identiteit, moraliteit en authenticiteit zijn kernthema’s die zowel binnen sectoren als daarbuiten vragen om nieuwe standpunten en visies. Dat bepaalde sectoren een organische functie voor de samenleving bezitten, wordt duidelijk wanneer we bijvoorbeeld kijken naar zorg en onderwijs. De zorg manifesteert een mensbeeld dat correspondeert met onze civilisatievorm; opvattingen over de kwaliteit van leven of over het omgaan met de dood zijn te herkennen in beleid en visies. Ook het onderwijs wordt gekenmerkt door een brede maatschappelijke functie; onderwijs impliceert niet alleen kennisoverdracht in cognitieve zin, maar verwijst ook naar het belang van de intellectuele vorming van de mens. Dit wordt goed zichtbaar in het basis- en middelbaar onderwijs, waar de pedagogische dimensie van de kennisoverdracht de laatste tijd steeds vaker ter discussie wordt gesteld.
Twee ingrijpende maatschappelijke veranderingen hebben er voor gezorgd dat veel sectoren in een identiteitscrisis zijn beland. Ten eerste het individualiseringsproces; veel sectoren functioneren niet langer als een gemeenschap waarin kennis en expertise is verankerd, maar zijn gaan lijken op supermarkten ingesteld op wisselende behoeften. De snelle circulatie van professionals, de permanente verandering van doelgroepen en de vele overnames en fusies, hebben een negatief effect gehad op de stabiliteit binnen de sectoren. Ten tweede kunnen we de algehele vermarkting van veel sectoren aanwijzen als reden voor veel verandering en onzekerheid. Terwijl men eerder op basis van gemeenschapsgelden en uitgaande van het solidariteitsbeginsel tot financiering kon komen, dient men zich tegenwoordig te gedragen als een concurrerende marktpartij. Zo worden onderwijs en zorg niet langer gefundeerd door cultureel bepaalde waarden, maar beschouwt men hun kerntaken als verruilbare producten, die liefst per seizoen aan nieuwe marktontwikkelingen moeten worden aangepast. Menig onderwijzer, eerder ingesteld op de overdracht van kennis èn het in morele zin motiveren van kinderen, is in korte tijd omgevormd tot een faciliteerder van edutainmentproducten voor een veeleisende consument. Dergelijke veranderingen hebben de intrinsieke kwaliteit van dergelijke sectoren aangetast.
De laatste paar jaar wordt duidelijk dat sectoren als het bankieren, verzekeren, onderwijs, zorg, cultuur en veiligheid met problemen geconfronteerd worden die een sociale, ethische en ideologische herkomst hebben en dus verwijzen naar de brede maatschappelijke veranderingen die op deze sectoren van invloed zijn. In plaats van het besteden van veel tijd en geld aan steeds weer nieuwe management- en marketingstrategieën om op de ontstane situatie te kunnen blijven inspelen, is het nodig om in de maatschappelijke sectoren tot een fundamentele ‘herbronning’ te komen. Dit impliceert dat men zowel de sectorale als de maatschappelijke context meeneemt in een zelfkritische bezinning op de fundamenten en identiteit van de eigen sector. Voor bijvoorbeeld de financiële sector betekent dit dat men niet alleen kijkt wat voor interne regelgeving en mores er nu nodig is, maar dat men ook kijkt naar de maatschappelijke, sociale, ethische en morele dimensies die op het bankieren van invloed zijn. Langetermijnvisies kunnen alleen tot stand worden gebracht wanneer men over de schutting van de eigen sector durft te denken en de wil heeft om zelfkritisch te zijn. Pas dan is innovatie mogelijk.
In 2011 werd duidelijk dat tal van sectoren met dergelijke ingrijpende problemen worden geconfronteerd en wordt er schoorvoetend de eerste stappen gezet om bovensectoraal tot uitwisseling van ervaringen te komen. In Amsterdam komen delegaties uit de zorg, het onderwijs, het milieu en de cultuur bijeen omdat men de indruk heeft dat er overeenkomsten bestaan tussen de problemen waar men mee te maken heeft. Dergelijke initiatieven duiden niet alleen op het belang van het meenemen van de eigen context wanneer men de huidige positie van de sector wil bevragen, het geeft ook aan dat de sectoren een breed maatschappelijk belang vertegenwoordigen.
Het onderzoek dat Robin Brouwer verricht specialiseert zich op het bieden van methoden om de sectorale en maatschappelijke context zichtbaar te maken zodat een herbronningtraject kan worden ingezet. Door zijn expertise op het terrein van de crossovers tussen afzonderlijke sectoren en specialismen, is hij in staat om een gat in de schutting te slaan en een blik voorbij de eigen begrenzing mogelijk te maken.
